Buzek Józef (1873–1936), statystyk, ekonomista i polityk. Urodził się w Końskiej pod Cieszynem 16 XI z rodziców rolników tamtejszych, wyznania ewangelickiego. Gimnazjum ukończył w r. 1894 w Cieszynie, studia uniwersyteckie na wydziale prawnym odbywał w Krakowie i Wiedniu, doktorat prawa uzyskał w r. 1899 w Krakowie. Od r. 1899–1902 pracował w centralnej komisji statystycznej w Wiedniu. W r. 1902 habilitował się w Uniwersytecie Lwowskim na docenta prywatnego statystyki i objął równocześnie jako suplent wykłady nauki administracji i prawa administracyjnego. W r. 1904 mianowany nadzwyczajnym profesorem tych przedmiotów, objął także kierownictwo biura statystycznego we Lwowie (1904–10). W r. 1907 i ponownie w r. 1911 wybrany posłem do austr. Rady państwa w jednym z okręgów wyborczych m. Lwowa. W r. 1910 mianowany profesorem zwyczajnym, w czasie wojny w r. 1916/17 pełnił obowiązki dziekana wydziału prawnego. Z parlamentu austriackiego wraz z innymi posłami z Galicji Wschodniej przeszedł był w r. 1919 do sejmu polskiego, w okresie zaś 1922–1927 był członkiem senatu Rzplitej. W listopadzie 1918 powołany przez Radę Regencyjną na dyrektora Głównego Urzędu Statystycznego, przeniósł się do Warszawy i pozostał na tym stanowisku do r. 1929, w którym przeszedł w stan spoczynku. Umarł w Cieszynie 22 IX 1936.
B. był samodzielnym i bardzo sumiennym pracownikiem naukowym. Pracę publicystyczną rozpoczął jako urzędnik centralnej komisji statystycznej w Wiedniu, ogłoszając w organie tej komisji (»Statistische Monatschrift«) w okresie 1899–1901 kilka rozpraw, dających pogląd na stan ówczesnego gospodarstwa narodowego w Rosji (Die wichtigsten Tatsachen der russischen Volkswirtschaft), na zamorską emigrację z Austrii (Die überseeische Oesterr. Wanderung in den Jahren 1896–8) i na wpływ zbiorów na ruch ludności w Galicji (Der Einfluss der Ernten auf die Bevölkerungsbewegung in Galizien). W duchu swej habilitacyjnej rozprawy: Podstawy organizacyjne angielskiego samorządu (w »Przeglądzie Polskim«) B. stał się gorliwym wyznawcą idei samorządowej. Niemal równocześnie ogłosił rozprawę (1903) Proces wynarodowienia w świetle nowszej statystyki narodowościowej państw europejskich, drukowaną najpierw w lwowskim »Przeglądzie Prawa i Administracji«. W rozprawie tej zajął się żywiołowym (nie przymusowym) wynaradawianiem się słabszych narodowości na rzecz silniejszych. Odtąd przygotowywał większe dzieło jako owoc swych wykładów z dziedziny administracji i prawa administracyjnego. Pierwszą część wydał już w r. 1905 (Studia z zakresu administracji i wychowania publicznego) o szkolnictwie ludowym, dalszą część dopiero w r. 1913 jako obszerne dzieło o 946 stronicach (Administracja gospodarstwa społecznego). W tym samym okresie czasu ogłosił w wydawnictwie krajowego biura statystycznego we Lwowie (»Wiadomościach Statystycznych«) kilka rozpraw statystycznych, dających pogląd na stosunki społeczne i narodowościowe ludności galicyjskiej (w r. 1905: Stosunki zawodowe i socjalne Galicji wedle wyznania i języka, Własność tabularna w Galicji według stanu z końcem r. 1902 (obszerne studium) i Materiały statystyczne do reformy sejmowego prawa wyborczego; w r. 1909: O rozsiedleniu ludności Galicji wedle wyznania i języka). Nadto pojawiły się w r. 1908 i 1909 dwie historyczne rozprawy autora, a to w r. 1908 w »Ateneum Polskim« rozprawa o antypolskiej polityce Bismarka, a w bibliotece »Wiedza i Życie« w r. 1909 Historia polityki narodowościowej rządu pruskiego wobec Polaków. Jako dyrektor Gł. Urzędu Statystycznego w Warszawie B. zajmował się głównie organizacją tego urzędu, a równocześnie wykładał prawo administracyjne w Uniwersytecie Warszawskim i w Wyższej Szkole Handlowej. W »Miesięczniku Statystycznym« ogłosił dwie rozprawy: w r. 1923 Problemat równowagi budżetu państwa i w r. 1925 Główne zasady programu agrarnego w dziedzinie handlowo-cłowej.
B. przybył do Lwowa w r. 1902 w czasie organizowania się stronnictwa demokratyczno-narodowego pod zaborem austriackim i przystąpił niebawem do tego stronnictwa, które odpowiadało jego kierunkowi politycznemu. Przy pierwszych wyborach do parlamentu austriackiego w r. 1907 na podstawie powszechnego prawa głosowania kandydował z ramienia stronnictwa we Lwowie i ogłosił drukiem swój »program społeczny i polityczny«. Najbardziej charakterystycznym rysem tego programu był projekt uchylenia walki polsko-ruskiej w Galicji wschodniej przez stworzenie kurii narodowościowych dla celów wyborczych oraz dla rozkładu podatków bezpośrednich na Polaków i Rusinów na cele szkół polskich i ruskich. Polacy i Rusini mieliby być wedle własnych zgłoszeń wpisani do katastru polskiego lub ruskiego. Projekt ten, za którym oświadczyło się stronnictwo i kilku wpływowych polityków, np. namiestnik Andrzej Potocki, nie utrzymał się w Kole Polskim z obawy o zbytni rozdział ludu polskiego i ruskiego, zamieszkałego we wspólnych siedzibach. W parlamencie wiedeńskim B. odznaczył się szczególnie samodzielnym opracowaniem w komisji socjalno-politycznej obszernego projektu rządowego o ubezpieczeniu społecznym. Do uchwalenia tego projektu nie doszło z przyczyn finansowych. Przemawiał także w pełnej izbie w sprawie kanałów galicyjskich i w sprawach finansowych. W czasie wojny światowej opuścił stronnictwo demokratyczno-narodowe, nie podzielając jego opozycji przeciw Austrii. W sejmie polskim przystąpił jako hospitant do grupy konserwatywnej tzw. pracy konstytucyjnej, która też podpisała jego projekt konstytucji Rzeczypospolitej. Projekt ten, wydrukowany przez autora i umieszczony w zbiorze projektów konstytucyjnych, wydanym przez Kancelarię cywilną Naczelnika Państwa, nie był przedmiotem dyskusji w komisji ani w sejmie z powodu zbyt daleko sięgającej tendencji autonomicznej i rozdrobnienia kraju. W senacie, dokąd wszedł z ramienia stronnictwa ludowego, B. był referentem generalnym budżetu i opracował szereg sprawozdań o preliminarzach budżetowych. Przemówienie swoje w sprawie gdańskiej z r. 1925 ogłosił drukiem. W chwili ustąpienia B-a z głównego Urzędu statystycznego w r. 1929 wyrazili mu wybitni towarzysze pracy, Ludwik Krzywicki i Ant. Sujkowski, zaszczytne uznanie za zorganizowanie urzędu statystycznego na wysokim poziomie europejskim. Uznanie to podzielali także fachowcy zagraniczni. W r. 1928 B. był powołany na członka i przewodniczącego Rady Instytutu Badań Koniunktur Gospodarczych i Cen w Warszawie. W r. 1929 odbył się przy jego udziale międzynarodowy kongres statystyczny w Warszawie. Przy ustąpieniu z urzędu odznaczony krzyżem komandorskim z gwiazdą orderu Odrodzenia Polski.
Hahn W., Kronika Uniw. Lwow. za lata 1896–1910, II 336–8; »Kwartalnik Statystyczny«, 1929, VI z. 4 (krótka autobiografia i spis prac naukowych). Artykuły pożegnalne prof. L. Krzywickiego i Ant. Sujkowskiego (tamże). W »Wiadomościach Statystycznych« 1936, z. 28, wspomnienie pośmiertne; Nadobnik M., Ś. p. Józef B., »Ruch Prawn. Ekon. i Socjol.«, P. 1936, 919.
Stanisław Głąbiński